Η πιο γνωστή επιχείρηση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία, γνωστή και ως D-Day (ημέρα έναρξης των επιχειρήσεων) που πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουνίου του 1944. Το 1944, η Ιταλία είχε ήδη συνθηκολογήσει και ο Άξονας φαινόταν ότι είχε νικηθεί. Οι Σύμμαχοι προέλαυναν στην Ευρώπη: οι Σοβιετικοί στο ανατολικό μέτωπο με στόχο την εκκαθάριση της Αυστρίας και την κατάληψη της Βιέννης, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί μετά την αποβίβασή τους στην Ιταλία προχωρούσαν βορειότερα με απώτερο στόχο τη Γερμανία.
Ήδη από τον Ιανουάριο του 1943, ο Τσόρτσιλ και ο Ρούζβελτ στην Καζαμπλάνκα είχαν προαποφασίσει την εισβολή. Λίγο αργότερα αποφασίστηκε η απόβαση να γίνει την 1η Μαΐου 1944 με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Επικυρίαρχος» (Operation Overlord) και ανατέθηκε στον Βρετανό αρχηγό του Επιτελείου του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή (COSSAC: Chief of Staff to the Supreme Allied Commander) σερ Φρέντερικ Μόργκαν.
Τα σχέδια ανέφεραν πως ο συντομότερος και ασφαλέστερος δρόμος ήταν μέσω της Γαλλίας ενώ είχαν γίνει και οι απαραίτητες μελέτες για την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας. Τρεις τοποθεσίες της Γαλλίας πληρούσαν τις προδιαγραφές: το Καλέ, η Νορμανδία και η Βρετάνη. Το Καλέ αποτελούσε προφανή στόχο (το υποπτεύονταν οι Γερμανοί), οι έξοδοι από τις παραλίες ήταν περιορισμένες και δε θα μπορούσαν να προωθηθούν τα άρματα μάχης, ενώ τα λιμάνια ήταν μικρά για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του στόλου. Η Βρετάνη απείχε πολύ από τις Κάτω Χώρες και ήταν επικίνδυνη η πλεύση στα θαλάσσια ύδατα του Ατλαντικού. Τελικά απορρίφθηκαν οι άλλες δύο περιοχές και η Νορμανδία επελέγη ως η πιο συμφέρουσα από τοπογραφικής θέσεως.
Οι Σύμμαχοι ξεκίνησαν τις προετοιμασίες και το Δεκέμβρη του 1944 ο αμερικανός στρατηγός Ντουάιτ Αιζενχάουερ, γνωστός και ως Άικ , ανέλαβε ανώτατος συμμαχικός διοικητής για την απόβαση.Οι Γερμανοί από την άλλη πλευρά, γνώριζαν την πραγματοποίηση της επιχείρησης αλλά δεν ήξεραν την ακριβή τοποθεσία. Oι Σύμμαχοι άφηναν να εννοηθεί ότι η απόβαση θα γινόταν στο Καλέ οργανώνοντας την «επιχείρηση Αντοχή».Ο Χίτλερ, ανήσυχος, έστειλε τον στρατάρχη Ρόμελ να επιθεωρήσει το «Τείχος του Ατλαντικού», τα εντυπωσιακά γερμανικά οχυρώματα στα μεγαλύτερα λιμάνια και τις ακτές από τη Νορβηγία μέχρι την Ισπανία .
Στην επιχείρηση πήραν μέρος πάνω από 1.200 πολεμικά πλοία από τη Βρετανία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, και άλλες συμμαχικές χώρες. Τα σχέδια προέβλεπαν απόβαση 156.000 ανδρών, της 1ης Αμερικανικής Στρατιάς, και της 2ης Βρετανικής Στρατιάς σε πέντε σημεία στην ακτή της Νορμανδίας, με μέτωπο περίπου 72 χιλιόμετρα.
Αερομεταφερόμενες μονάδες προστάτευαν τα πλευρά της απόβασης, αμερικανικές στα δυτικά, βρετανικές στα ανατολικά. Την πρώτη μέρα της απόβασης χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα από 5.000 πλοία και 11.000 αεροπλάνα. Αποβιβάστηκαν επίσης 900 τεθωρακισμένα και 600 πυροβόλα. H συντονισμένη προσπάθεια περιελάμβανε εναέρια, θαλάσσια και χερσαία επίθεση.
Ενώ αρχικά η επιχείρηση είχε προγραμματιστεί για τις 5 Ιουνίου, ο άσχημος καιρός ανέβαλλε την απόβαση, η οποία ξεκίνησε τη νύχτα της 5ης Ιουνίου. Οι βρετανικές και οι αμερικανικές δυνάμεις εισβολής αποβιβάστηκαν σε πέντε ακτές με τις κωδικές ονομασίες: Γιούτα, Γκόλντ, Ομάχα, Σουόρντ, Τζούνο. Αρχικά, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, μέλη της Γαλλικής Αντίστασης έπεσαν με αλεξίπτωτα από μεταγωγικά αεροπλάνα και ξεκίνησαν την επίθεση κατά των Γερμανών. Έπειτα ακολούθησε η απόβαση της αμφίβιας δύναμης. Οι Βρετανοί και οι Καναδοί βγήκαν εύκολα στην ξηρά στις ακτές Σουόρντ, Τζούνο και Γκόλντ και οι Αμερικανοί στη Γιούτα. Ανάμεσά τους υπήρξαν και τρεις Ελληνοαμερικανοί, οι Νικόλαος Μπούρας, Έντυ Λάμπρος και Ευθύμιος Τσιμικλής. Πιο δύσκολη ήταν η απόβαση στην Ομάχα, όπου έγινε φοβερή μάχη και υπήρξαν πολλά θύματα.
Οι Γερμανοί άργησαν να αντιδράσουν καθώς οι πληροφορίες τους για την απόβαση στο Καλέ ενισχύθηκαν από λανθασμένες ενδείξεις στα ραντάρ που είχαν προκαλέσει αεροσκάφη της RAF που έριχναν δεσμίδες από ελάσματα αλουμινίου. Μετά την αποβίβαση οι συμμαχικές δυνάμεις προσπάθησαν να προχωρήσουν στην ενδοχώρα αλλά σιγά σιγά οι Γερμανοί άρχισαν να αντιστέκονται σθεναρά. Το σχέδιο των Συμμάχων ήταν να καταλάβουν τις πόλεις Καρεντάν, Σαιν Λο, Καέν και Mπαγιέ τη πρώτη κιόλας μέρα της απόβασης, ωστόσο τίποτε από τα παραπάνω δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το σχέδιο, καθώς οι πόλεις αυτές κατελήφθησαν αρκετές μέρες αργότερες και με πολλούς νεκρούς.
Ως τις αρχές Ιουλίου ούτε το συμμαχικό στρατόπεδο ούτε οι Γερμανοί ένιωθαν ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα. Ξεκίνησε έτσι η μάχη της Νορμανδίας .Οργανώθηκαν οι επιχειρήσεις «Γκούντγουντ» και «Κόμπρα» τον Ιούλιο για να προωθηθούν οι αγγλοαμερικανικές δυνάμεις στο εσωτερικό της Γαλλίας προτού ο Χίτλερ δώσει την εντολή για αντεπίθεση στις 7 Αυγούστου. Tέλη Αυγούστου απελευθερώθηκε το Παρίσι και οι Γερμανοί υποχώρησαν από τη γαλλική πόλη Seine. Η απόβαση έδωσε την ευκαιρία στους Συμμάχους να δημιουργήσουν προγεφύρωμα στην ακτή της Γαλλίας.
Παρόλα αυτά υπήρξαν αρκετές χιλιάδες νεκροί, περίπου 4.000 στρατιώτες από τις συμμαχικές δυνάμεις ενώ πολύ μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των νεκρών Γερμανών. Η απόβαση στη Νορμανδία, «η μεγαλύτερη μέρα του πολέμου» όπως ονομάστηκε έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καθώς βοήθησε την προέλαση των Συμμάχων στην Ευρώπη που προοιώνιζε τη γερμανική ήττα.
Αντιγόνη Καρύτσα*
Φιλόλογος
