Σύμπτυξη δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή: Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

Του Άρη Ιωαννίδη

Δεν συμπτύσσονται όλες οι δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχές, παρά μόνο αυτές στις οποίες υπάρχει αντίστοιχη μετοχή.

Απαραίτητα βήματα:

Παραλείπουμε τον σύνδεσμο εισαγωγής της δευτερεύουσας πρότασης (αφού πλέον δεν έχουμε δευτερεύουσα πρόταση).

Το ρήμα της δευτερεύουσας πρότασης μετατρέπεται σε μετοχή στον ίδιο χρόνο του ρήματος,  η οποία πλέον εντάσσεται στην  πρόταση. Προσοχή : α) Η οριστική παρατατικού και υπερσυντέλικου μετατρέπεται σε μετοχή ενεστώτα και παρακειμένου αντίστοιχα. β) Η τελική μετοχή μπαίνει πάντα σε χρόνο μέλλοντα, ανεξάρτητα από το χρόνο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης.

Το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης θα είναι  το υποκείμενο της μετοχής. Από αυτό θα καθοριστεί  αν η μετοχή  θα είναι συνημμένη ή απόλυτη. (Επειδή η επιρρηματική μετοχή μπορεί να είναι άλλοτε συνημμένη και άλλοτε απόλυτη θέλει  προσοχή η πτώση τόσο του υποκειμένου της όσο και της ίδιας).

Συγκεκριμένα:  Αν το υποκείμενο  του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης είναι όρος που έχει ήδη συντακτική θέση, τότε η θα είναι συνημμένη. Συνεπώς πρέπει η μετοχή που θα σχηματιστεί να συναφθεί στον όρο αυτόν, ο οποίος θα γίνει το υποκείμενό της, και να συμφωνήσει στην πτώση, τον αριθμό και το γένος .

Συγκεκριμένα:α) Αν το υποκείμενο της δευτερεύουσας πρότασης είναι ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης, τότε η μετοχή μπαίνει σε ονομαστική πτώση.β) Αν το υποκείμενο της δευτερεύουσας πρότασης αναφέρεται σε κάποιο όρο της πρότασης απ’ την οποία εξαρτάται, τότε η μετοχή μπαίνει στην ίδια πτώση με αυτόν.

Π.χ. Ἡμεῖς οὔτε συνήλθομεν, ἵνα βασιλεῖ πολεμήσωμεν, οὔτε ἐπορευόμεθα ἐπὶ βασιλέα.(Ἡμεῖς οὔτε συνήλθομεν ὡς βασιλεῖ πολεμήσοντες οὔτε ἐπορευόμεθα ἐπὶ βασιλέα.)

Αν το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης δεν έχει συντακτική θέση, η μετοχή θα είναι απόλυτη. Tο υποκείμενό της θα τεθεί σε πτώση γενική (γενική απόλυτη μετοχή) ή αιτιατική (αιτιατική απόλυτη μετοχή) αν προέρχεται από απρόσωπο ρήμα.  Ο αριθμός και το γένος της γενικής απόλυτης μετοχής είναι ο αριθμός και το γένος του υποκειμένου του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης η οποία συμπτύσσεται σε μετοχή.

Π.χ. Εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.(δευτερεύουσα υποθετική πρόταση) Μὴ ἐλθόντων ὑμῶν ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα. (γενική απόλυτη επιρρηματική υποθετική μετοχή).

…………………………………………………………………………………

Βιβλιογραφία:

  • Ασωνίτης, Ν. Σ., Αναγνωστόπουλος, Β. Δ. χ. χ. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (σε 66 ενότητες). Αθήνα: «Φιλολογικές εκδόσεις Εμμ. Αναστασάκη».
  • Liddell, H. G., Scott, R. 1940. A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with the assistance of Roderick McKenzie. Oxford: Clarendon Press
  • Μανδηλαράς, Β. 1990³. Η δομή της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
  • Μουμτζάκης, Α. Β. 2004. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής. Α΄, Β΄, Γ΄ Ενιαίου Λυκείου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
  • Μπαχαράκης, Μ. Ι. 1987. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής. Θεσσαλονίκη: Μπαχαράκης.
  • Μπίλλα, Π. 2007¹. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
  • Σταματάκος, Ι. Δ. 1972. Λεξικόν τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Γλώσσης. Αθήνα: Βιβλιοπρομηθευτική.

Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Λυκείου

1. Αρχαία Α’ Λυκείου, 2. Αρχαία Β’ Λυκείου, 3. Αρχαία Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Γραμματική, 6. Συντακτικό 7. Άγνωστο κείμενο

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook