Εναντιωματική, Παραχωρητική, Τροπική μετοχή: Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσαςΕναντιωματική, Παραχωρητική, Τροπική μετοχή: Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

Επιμέλεια: Άρης Ιωαννίδης

Εναντιωματική μετοχή:

Απαντά σε κάθε χρόνο εκτός του μέλλοντα , δέχεται άρνηση οὐ, δηλώνει την εναντίωση σε σχέση μ’ αυτό που εκφράζει το ρήμα της πρότασης, μεταφράζεται με εναντιωματικό σύνδεσμο (αν και, ενώ, παρόλο που). Ανάμεσα στην έννοια της μετοχής και του ρήματος υπάρχει κάτι το ασυμβίβαστο.

Συχνά συνοδεύεται από λέξεις όπως: καί, καίπερ = παρόλο που – αν και, καίτοι = και βέβαια – και πράγματι, πάνυ = πολύ – εντελώς, καὶ ταῦτα, ενώ στην πρόταση μπορεί να υπάρχουν ο αντιθετικός σύνδεσμος ὅμως ή τα επιρρήματα εἶτα, ἔπειτα, κᾆτα ( > καὶ εἶτα) (= και έπειτα).

Οι αιτιατικές απόλυτες ἐξόν, ἐνόν, προσῆκον, δοκοῦν, προσταχθέν, οἶον τ’ ὄν … και  η φάσκων είναι συνήθως εναντιωματικές.

Αναλύεται με δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση και σχηματίζει υποθετικό λόγο.. π.χ. Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκεν…  Κυρία γενομένη τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις.

Παραχωρητική μετοχή:

Απαντά σε κάθε χρόνο εκτός του μέλλοντα , δέχεται άρνηση οὐ , μεταφράζεται με παραχωρητικό σύνδεσμο (και αν, ακόμη και αν, και αν ακόμη).

Συχνά συνοδεύεται από τα: καί, μηδέ, οὐδὲ , δηλώνει παραχώρηση προς τη σημασία του ρήματος.

Αναλύεται με δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση.

π.χ. Καὶ ἀποστᾶσα πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν.

Τροπική μετοχή:

Δηλώνει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται μια πράξη.

Απαντά σε χρόνο συνήθως ενεστώτα σπάνια σε αόριστο , δέχεται άρνηση οὐ

Μεταφράζεται: α) αν δεν έχει άρνηση με τροπικό επίρρημα ή με τροπική μετοχή της νέας ελληνικής (με κατάληξη δηλαδή –οντας ή -ώντας) ή με το καθώς + ρήμα. β) αν έχει άρνηση με τη φράση: χωρίς να +ρήμα.

Οι μετοχές ἄγων, φέρων, ἔχων, λαβών όταν συντάσσονται με ρήματα που δηλώνουν άφιξη ή αναχώρηση έχουν τη  σημασία του “με”, “μαζί με” δηλώνοντας έτσι τον τρόπο που συντελείται αυτή η κίνηση.

π.χ. ἔρχεται ἡ Μανδάνη πρὸς τὸν πατέρα καὶ τὸν Κῦρον τὸν υἱὸν ἔχουσα (η Μανδάνη πήγε στον πατέρα της μαζί με τον Κύρο, το γιο της.)

Ορισμένες τροπικές μετοχές αποδίδονται με τροπικά επιρρήματα: χαίρων (= ατιμώρητα), λαθών (= κρυφά), φέρων (= με ορμή, βιαστικά)…

 Δεν ισοδυναμεί με δευτερεύουσα πρόταση, γιατί δεν υπάρχουν δευτερεύουσες τροπικές προτάσεις.

π.χ. Εἰσὶ δὲ τινες τῶν Χαλδαίων, οἳ ληζόμενοι ζῶσιν.

___________________________________________

Βιβλιογραφία:

  1. Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’, Γ” Γυμνασίου, Πολυξένη Μπίλλα, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α 2007
  2. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, Α. Β. Μουμτζάκης, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση 2006
  3. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2009
  4. Εγχειρίδιο γλωσσικής διδασκαλίας, ΟΕΔΒ
  5. Συντακτικό της Αρχαίας ελληνικής, Aναγνωστόπουλος Δ. Βασίλης, Εκδόσεις Αναστασάκη
  6. Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα, Υπουργείο Παιδείας
  7. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (σε 66 ενότητες), Ν.Σπ. Ασωνίτη, Β.Δ. Αναγνωστόπουλου, Αθήνα χ.χ.
  8. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Καραδήμος Ιωάννης, εκδ. Φίλιππος, Θεσσαλονίκη, 1992
  9. Συντακτικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Κωνσταντίνος Σ. Κατεβαίνης, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα, 1978

  Δείτε: Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας