Επίθετα – γενικά: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσαςΕπίθετα – γενικά: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

Επιμέλεια: Άρης Ιωαννίδης

Επίθετα λέγονται οι λέξεις που προσδίδουν μια ιδιότητα ή μια ποιότητα στα ουσιαστικά που προσδιορίζουν.

Τα επίθετα της αρχαίας ελληνικής διακρίνονται:

α) ως προς τον αριθμό των γενών σε: τριγενή-διγενή

Συγκεκριμένα τριγενή καλούνται  τα επίθετα που έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο), (π.χ. αρσενικό = σοφὸς, θηλυκό = σοφὴ, ουδέτερο = σοφὸν),  ενώ διγενή τα επίθετα που έχουν δυο μόνο γένη,  το αρσενικό και το θηλυκό (π.χ. ὁ φυγὰς,  ἡ φυγὰς).

β) ως προς τον αριθμό των καταλήξεων σε: τρικατάληκτα-δικατάληκτα-μονοκατάληκτα

Συγκεκριμένα τρικατάληκτα  καλούνται τα επίθετα που έχουν τρεις διαφορετικές καταλήξεις, μια για κάθε γένος (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο), π.χ. ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ, δικατάληκτα τα επίθετα που έχουν δύο μόνο καταλήξεις, μια κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μια για το ουδέτερο, π.χ. ὁ ἄφθονος, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον (δικατάληκτα είναι κυρίως τα περισσότερα σύνθετα επίθετα σε -ος, π.χ. ὁ/ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον – ὁ/ἡ ἀθάνατος, τὸ ἀθάνατον) ,  μονοκατάληκτα τα επίθετα που έχουν μια μόνο κατάληξη για το αρσενικό και το θηλυκό και είναι διγενή, π.χ. ὁ, ἡ πένης.

Συγκεφαλαιώνοντας:

Από τα επίθετα:

πολλά είναι τριγενή και  τρικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και τρεις καταλήξεις, μία για κάθε γένος, π.χ  ὁ σοφός, ἡ σοφή, τὸ σοφόν·

άλλα είναι τριγενή και δικατάληκτα, δηλαδή έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο) και δύο καταλήξεις, μία κοινή για το αρσενικό και το θηλυκό και μία για το ουδέτερο, π.χ. ὁ, ἡ διεθνής, τὸ διεθνές·

κάποια είναι διγενή και μονοκατάληκτα, δηλαδή έχουν μόνο δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό) και μία κοινή κατάληξη, π.χ. ὁ, ἡ βλάξ, ὁ, ἡ κόλαξ…

Παρατηρήσεις:

Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη β’ κλίση λέγονται δευτερόκλιτα (ενώ το θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α′ κλίση των ουσιαστικών).

Όσα επίθετα σχηματίζουν το αρσενικό και το ουδέτερο σύμφωνα με τη γ’ κλίση λέγονται τριτόκλιτα.

__________________________________________

Βιβλιογραφία:

  1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Αχιλλέως Α. Τζάρτζανου, Αθήναι 1967
  2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ
  3. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Νίκος Παππάς, Ελληνοεκδοτική
  4. Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα (ΨΕΒ), Υπουργείο Παιδείας

  Δείτε: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας