Συνέντευξη του Θανάση Παπακωνσταντίνου στον Αχιλλέα Ε. Αρχοντή

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες τραγουδοποιούς, χαρισματικός καλλιτέχνης, αλλά πρωτίστως ξεχωριστός και σκεπτόμενος άνθρωπος. Κάθε ιδιωτική συζήτηση μαζί του είναι απολαυστική, όμως ήταν πρόκληση για μένα να του ζητήσω να μπει στη θέση του συνεντευξιαζόμενου για μια δημόσια συζήτηση «εφ’ όλης της ύλης»…

Έχεις δώσει πολλές συνεντεύξεις. Υπάρχει κάτι που δεν σε ρώτησαν ποτέ, αλλά θα ήθελες να σε είχαν ρωτήσει;

«Πως τα καταφέρνεις και είσαι τόσο όμορφος;»

Τέλος θερινών συναυλιών για φέτος (13/9 στο Βύρωνα). Αγρανάπαυση, καιρός του σπείρειν ή καιρός του θερίζειν;

Έχω να ετοιμάσω καινούργιο δίσκο αλλά και να αυτοδιαχειριστώ όλους τους παλιούς (μέσω επανεκδόσεων) μια και απέκτησα πρόσφατα τα δικαιώματα.

Κυρίως όμως θα σταματήσω γιατί νοιώθω κάπως περίεργα. Έχω στα μάτια μου την εικόνα μιας ψωριάρας λεχώνας σκύλας (ο δοκιμαζόμενος λαός μας) και δεκάδες σκυλάκια αχόρταγα (οι διάφοροι καλλιτέχνες) να βυζαίνουν από αυτό το κοκκαλιάρικο σώμα. Λέω λοιπόν, από την πλευρά μου, να την αφήσω λίγο στην ησυχία της.

Γνωρίζω ότι σου αρέσει ο Φερνάντο Πεσσόα. Πώς θα μπορούσε ένας καλλιτέχνης δημιουργός να αντέξει ή να χειριστεί αυτές τις πολλαπλές προσωπικότητες;

Δεν μπορώ να το γνωρίζω γιατί δεν έχω μπει ποτέ σ’ αυτή τη θέση. Ο Πεσσόα από ότι ξέρω ξεκίνησε από πολύ μικρός αυτό το παιγνίδι, ίσως παρακινούμενος από μια ασφυκτική προσωπική ζωή. Κυρίως με εντυπωσιάζει το ότι μέσα από αυτά τα ετερώνυμα, ένα μεγάλο μέρος του έργου του δεν του αποδόθηκε-εν γνώσει του- όσο ζούσε. Θέλει μεγάλο σθένος για να λογχίσεις το δράκο της ματαιοδοξίας.

Έδωσες πολλές συναυλίες αλληλεγγύης. Γιατί;

Το έκανα από παλιά αυτό, πριν ενσκήψει η σημερινή λαίλαπα. Η τέχνη είναι παρηγορητική, στηρίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, είναι στο DNA της να το κάνει αυτό. Οπότε παρασέρνει και το δημιουργό -όταν πάσχει από αίσθηση δικαίου- στην όμορφη περιπέτεια της αλληλεγγύης.

Στην Πράσινη Γραμμή, ας πούμε, της Λευκωσίας θα τραγουδούσες;

Αν θα γινόταν για να δείξουμε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν σύνορα που χωρίζουν τόσο τραγικά τους ανθρώπους, ναι.

Επέλεξες να ζήσεις σ’ ένα μικρό χωριό. Η επαφή σου με τους ανθρώπους του χωριού και με τη φύση πώς σε κάνει να βλέπεις τον σημερινό «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο» των συστημικών υποσχέσεων;

Η βασική συστημική υπόσχεση είναι: «Θα σου δώσω ασφάλεια αλλά θα σου πάρω ελευθερία». Προτιμώ την ελευθερία. Οι περισσότεροι όμως -με την ασύστολη προπαγάνδα των τηλεοπτικών καναλιών- στρέφονται προς την ασφάλεια και την αδιαφορία. Ακόμα και στα χωριά, όπου τα πράγματα είναι πιο χαλαρά.

Η επαφή μου με τη φύση είναι ευεργετική για μένα. Με κρατάει σε μια ισορροπία και μου δίνει αντοχές για τον κακοτράχαλο δρόμο προς τη φθορά. Γι’ αυτό με θλίβει όταν διαπιστώνω, ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής στην οποία ζω είναι ασεβείς προς τη φύση, τη βρωμίζουν χωρίς αναστολές, είναι-με άλλα λόγια- κοθώνια που σκάβουν το λάκκο τους με τα ίδια τους τα χέρια. Είναι ανάξιοι του φυσικού κάλους που τους δόθηκε.

Πώς θα αντιμετώπιζες τον μανιερισμό, αν σου χτυπούσε την πόρτα;

Αν νιώσω ότι επαναλαμβάνομαι, ότι τα τοπία που προσφέρω είναι άνυδρα, θα σταματήσω. Και δεν θα χαθεί η Βενετιά από βελόνια.

Έχεις πει πολλές φορές ότι δεν σε βοηθάει η φωνή. Ο κόσμος όμως που σε ακούει, είτε ζωντανά είτε όχι, διαφωνεί. Πώς το εκλαμβάνεις αυτό;

Δεν με ψήνει. Ξέρω πολύ καλά τι μου γίνεται, είμαι αντικειμενικός (όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο) και αυστηρός. Έχω μέτρο σύγκρισης το απόλυτο που υπάρχει μέσα μου, και γι αυτό τα λέω. Ο κόσμος δεν έχει αυτή την προσλαμβάνουσα.

Επίσης, δίνεις τραγούδια σου σε άλλους ερμηνευτές, παρά τις ενστάσεις του κοινού. Πόσο εύκολο είναι να δώσεις τα «παιδιά» σου σε κάποιον άλλον να τα διαμορφώσει;

Δεν είναι παιδιά μου ακριβώς. Είναι συνοδοιπόροι, που μπορεί να έρχονται κι από παλιά και να συναντηθήκαμε στο δρόμο. Και μην το παίρνετε και τόσο σοβαρά .Η τέχνη είναι και παιγνίδι.

Όταν κάποιος τρίτος ερμηνεύει ένα τραγούδι σου, τον «διδάσκεις» πριν, δηλαδή του αναλύεις, αν μπορείς, το συναίσθημα που ένιωσες όταν το έφτιαξες;

Χρειάζεται να ξέρει ή να αισθάνεται, πάνω κάτω, τι λέει για να μπορεί να εκφραστεί αληθινά. Μπορώ ακόμα και να αλλάξω μια λέξη, αν δω ότι ο ερμηνευτής δυσκολεύεται να την τραγουδήσει επειδή δεν του κάθεται καλά.

Η Μεταπολίτευση ήταν μια αιτία – ή αφορμή, αν θες – να γίνουν νέα ή να βγουν στην επιφάνεια παλιότερα έργα ή να τους δοθεί μια νέα διάσταση. Αυτή η εποχή που ζούμε τώρα, είναι ικανή να δημιουργήσει κάτι νέο ή να δώσει μια νέα διάσταση σε κάτι παλιό που ήταν κρυμμένο κάτω από γαρδένιες και πλαστικές σημαίες;

Η τέχνη δεν θα σταματήσει να γεννάει καρπούς όσο υπάρχουν άνθρωποι. Και ειδικά η μουσική, θα υπάρχει ακόμα κι αν εξαφανιστεί ο άνθρωπος. Είναι πάνω από κρίσεις και διαταραχές.

Λες ότι είσαι «μικροαστός του κερατά». Γιατί τότε δεν κάθεσαι στο σπιτάκι σου σαν καθώς πρέπει εργολάβος αλλά συνέχεια ανακατεύεις μνήμες, εικόνες, συλλογικά ασυνείδητα και ήχους τόσο τοπικούς που στο τέλος γίνονται παγκόσμιοι;

«Ο φόρος της διάνοιας πληρώνεται μ’ αγρύπνια».

Έχεις πει ότι η Τέχνη δεν στρατεύεται. Αυτό όμως της αποστερεί το δικαίωμα της Επανάστασης;

Να το θέσω καλύτερα: Αν στρατευθεί με υπολογισμό, και όχι αυθόρμητα, μπορεί να χάσει τη δύναμή της. Ύστερα η τέχνη δεν κάνει επαναστάσεις. Μέλημά της είναι να ανεβάσει την πνευματικότητα του ανθρώπου ,να τον οδηγήσει σε στοχασμό. Ένα άνθρωπος που στοχάζεται θέλει να είναι ελεύθερος. Αν έχει και τα κότσια, αυτό θα τον οδηγήσει στη διεκδίκηση της μεγάλης ουτοπίας.

Η Επανάσταση στρατεύεται ή είναι αυθόρμητη έκφραση του κόσμου; Πού καταλήγει όταν τελικά χειραγωγείται;

Δεν είμαι ειδικός επαναστατολόγος. Από τη λίγη ιστορία που ξέρω, πάντως, φαίνεται ότι όσες εξεγέρσεις έγιναν χωρίς την εσωτερική, ταυτόχρονη ανέλιξη των υποκειμένων κατέληξαν σε καρικατούρες. Δηλαδή, δεν αρκεί να αλλάξεις τον κόσμο, να φέρεις την ποσοτική αλλαγή .Πρέπει να αλλάξεις και τον εαυτό σου, να έρθει και η ποιοτική αλλαγή.

Τελικά, «Αξίζει να υπάρχεις για ένα όνειρο κι ας είναι η φωτιά που θα σε κάψει» ή «Τα όνειρά σου μην τα λες γιατί μια μέρα κρύα μπορεί και οι φροϋδιστές να ‘ρθουν στην εξουσία»;

Το δεύτερο είναι ένα ευφυές χαριτολόγημα του Σαββόπουλου. Δεν θα το κάνουμε και επιτύμβιο.

Στο πρώτο ναι, αλλά χρειάζονται αποθέματα θάρρους. Τα έχουμε;

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook