«444 λέξεις για την έκθεση στις πανελλαδικές ως ιερή τελετή ένταξης των εφήβων στον κόσμο»
Γράφει ο Βασίλης Συμεωνίδης
Το παρακάτω κείμενο με τα τρία σημεία προέκυψε από μια διαδικτυακή κουβέντα σχετική με τις πανελλαδικές εξετάσεις στη γλώσσα.
1. Ένα από τα ζητούμενα των αλλαγών που εισήγαγε η μεταρρύθμιση Αρσένη στην αξιολόγηση της «Έκθεσης» ήταν το επικοινωνιακό πλαίσιο. Αυτό αφορούσε την παραγωγή λόγου και την περίληψη.
Το επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη ζητήθηκε στον πανελλαδικό διαγωνισμό της Γ΄ τα χρόνια 2000, 2001, 2002. Από το 2003 δεν ζητιέται στην εκφώνηση που ζητά από τους μαθητές να περιλήψουν το κείμενο.
Το επικοινωνιακό πλαίσιο στην παραγωγή λόγου υποτίθεται ότι διδάσκεται και ζητιέται (ή ζητιέται και διδάσκεται) ακόμη. Αυτό όπως είναι σαφές καθορίζει το ύφος του κειμένου που θα πρέπει να γράψουν οι μαθητές. Το ύφος είναι το ρούχο της γλώσσας.
Στις ασκήσεις δεν τέθηκε ποτέ ζήτημα επικοινωνιακού πλαισίου. Άρα, δεν πρέπει να επηρεάζει την αξιολόγηση και η συγκεκριμένη εμμονή αφορά – κατά κάποιον τρόπο – ψύλλους, ψείρες ή άλλα ζωύφια στα άχυρα της χωριάτικης καταβολής της νεοελληνικής εκπαίδευσης.
2. Η διδασκαλία ενός ή πολλών δοκιμιακών κειμένων δε συνεπάγεται ότι οι μαθητές πρέπει να γράψουν οπωσδήποτε έτσι. Βέβαια η παντοδύναμη ιδεολογία του εκπαιδευτικού συστήματος και του εξωεκπαιδευτικού πανελλαδικού διαγωνισμού επιβάλλουν τη μορφή (και το περιεχόμενο) του μαθητικού λόγου ερήμην του επικοινωνιακού πλαισίου και ερήμην του θέματος.
Αυτό πειθαναγκάζει και τους μαθητές να προσπαθούν, ώστε να γίνουν Παπανουτσάκια. Κυρίως μετά την αναθεώρηση των βιβλίων έκθεση έκφρασης κατά το 2003-2004 οπότε και «εμπλουτίστηκαν» ανάλογα και απεμπλουτίστηκαν από κείμενα όπως αυτό του Γληνού για την επιστήμη. Τέτοια θα διδάσκουμε στους μαθητές τώρα; (Άσε που ο Γληνός γράφει ‘γνώσες’ και όχι ‘γνώσεις’ και άντε να εξηγείς τώρα πως δεν ήταν αγράμματος ο Γληνός, αλλά η πειθαναγκαστική εκπαίδευση ξανάφερε το ζόμπι του τριτόκλιτου πληθυντικού στη ζωντανή γλώσσα). Παράλληλα παρατηρήθηκε μια στροφή σε όλντ-φάσιον κείμενα και αντίστοιχα θέματα στον πανελλαδικό διαγωνισμό.
3. Οι μαθητές δεν έρχονται για πρώτη φορά επαφή με την ανάγνωση ούτε με τη γραφή κειμένων. Μπορούν να γράψουν ποικίλα κείμενα στη γραφή των οποίων εξασκούνται σ’ όλη τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας, ακόμα – και κυρίως – όταν γράφουν άλλα πράγματα απ’ ό,τι τους ζητά το σχολείο. Όμως, η επέμβαση «λοβοτομής» στην οποία υπόκεινται από εξειδικευμένους δημόσιους ή ιδιωτικούς χειρουργούς/ χειρούργους κατά τον Αύγουστο μήνα της χρονιάς που θα πάνε στην Γ’ Λυκείου τους καθιστά εύπιστους, ανασφαλείς, και εκμεταλλεύσιμους κουφιοκεφαλάκηδες με την συνεπικουρία των γονέων και κηδεμόνων τους.
Ξεχνούν τα πάντα και προσπαθούν να γεμίσουν το κούφιο κεφάλι τους με «αυτά που θέλουν» για τον πανελλαδικό διαγωνισμό. Το υποκείμενο της φράσης «αυτά θέλουν» είναι αόρατο και γι’ αυτό παντοδύναμο. Οι μαθητές παραμένουν πειθήνιοι προσκυνητές της ιεροποιημένης διαδικασίας – πορείας προς την τελετή που θα εγγυηθεί και θα πιστοποιήσει την ένταξή τους στον κόσμο. Πρέπει να ψελλίσουν λόγια ιερά και ακατάληπτα. Το απαιτεί η τελετή…
